Palliatieve terminale zorg (PTZ)

Als bij een patiënt genezing niet meer mogelijk is, houdt het leven niet meteen op. Vaak zijn er nog veel onbeantwoorde vragen, onzekerheden en de behoefte aan zorg. Zorg gericht op het verlichten van lichamelijke pijn, maar ook op problemen die ontstaan op psychologisch, sociaal en spiritueel vlak. Palliatieve terminale zorg draagt bij aan een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven, en een waardige afronding, voor zowel de patiënt als de naasten.

Lees ook

Zorgverzekeringen vergelijken

Vergelijk bij het Zorgverzekering Informatie Centrum eenvoudig alle zorgverzekeringen voor 2019 op basis van premie, dekking en polisvoorwaarden. Met onze zorgvergelijker ziet u snel wat voor u de goedkoopste zorgverzekering van het komende jaar is.

• Wat is PTZ?
• Welke zorg valt onder PTZ?
• Wanneer komt iemand in aanmerking voor PTZ?
• Vergoeding PTZ
• Eigen bijdrage PTZ
• Op welke locatie wordt de PTZ verzorgd?
• Hervormingen PTZ
• Drie leveringsvormen van PTZ
  • 1. PTZ vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw) – Wijkverpleging
  • 2. PTZ vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) – Subsidieregeling voor eerstelijnsverblijf
  • 3. PTZ vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz)
• Herindicatie
• Begrippenlijst PTZ

Wat is palliatieve terminale zorg?

Het woord ‘palliatie’ betekent ‘verzachting’ of ‘verlichting’. Palliatieve terminale zorg (PTZ) is alle zorg die wordt gegeven aan patiënten met een terminale ziekte, en is erop gericht deze mensen een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te geven. Een ander belangrijk kenmerk van PTZ is dat er ook zorg en ondersteuning wordt geboden aan de naasten van de patiënt.

Lees ook

Uw Zorgverzekering in 2019

Lees de belangrijkste informatie over de zorgverzekeringen in 2019. Alle belangrijke informatie in één overzicht.

Welke zorg valt onder PTZ?

Palliatieve terminale zorg (PTZ) omvat de volgende taken:

• Verzorging en verpleging
• Toezicht houden
• Ingrijpen bij psychische en sociale problemen
• Aandacht voor zingeving en spiritualiteit
• Ondersteuning bij het afronden van het leven en bij het afscheid nemen
• Het ondersteunen van naasten m.b.t. de zorg en bij de rouwverwerking
• Hulpmiddelen om de levenskwaliteit te verbeteren (bijv. een speciaal matras of ziekenhuisbed)

Wanneer komt iemand in aanmerking voor PTZ?

PTZ is mogelijk wanneer de geschatte levensverwachting van de patiënt minder dan drie maanden bedraagt. Een indicatie voor PTZ wordt doorgaans afgegeven door de behandelende arts. Na ontvangst van de indicatie, blijft de zorg beschikbaar tot het overlijden, ook als de laatste levensfase langer duurt dan verwacht.

Wanneer de patiënt weer zo opknapt dat er geen sprake meer is van een terminale levensfase, vindt in overleg met de behandelende arts een herindicatie plaats. Het zorgaanbod wordt dan op de nieuwe zorgvraag afgestemd.

Vergoeding PTZ

Tot 1 januari 2015 werd palliatieve terminale zorg vergoed via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

Door hervormingen in de zorg wordt palliatieve terminale zorg vanaf 1 januari 2015 vergoed via de Zorgverzekeringswet (Zvw) of de Wet langdurige zorg (Wlz). De leveringsvorm van de palliatieve zorg bepaalt uit welk ‘potje’ de zorg wordt vergoed. Kosten van niet-medische aard, zoals huishoudelijke hulp worden doorgaans door de gemeente vergoed via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

De vergoeding voor palliatieve zorg wordt (deels) vanuit de Wlz betaald en een aanvraag hiervoor kunt u bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) doen. Digitaal kan dit bij de website Regelhulp onder het onderwerp ‘indicatie voor Wlz-zorg’. Mensen die al eerder Wlz-zorg hebben aangevraagd, kunnen de aanvraag het beste rechtstreeks bij het CIZ doen. De gegevens zijn dan namelijk al bekend.

Het is ook mogelijk dat PTZ wordt vergoed via de zorgverzekering (Zorgverzekeringswet). In dit geval kunt u een vergoeding aanvragen bij uw zorgverzekeraar.

Eigen bijdrage PTZ

Naast de vergoeding van palliatieve zorg via de Wet langdurige zorg (Wlz) of de zorgverzekering (Zvw) is er tevens sprake van een (verplichte) eigen bijdrage. De patiënt dient dan een deel van de kosten zelf te betalen.

Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen (a) de eigen bijdrage voor PTZ via de Zorgverzekeringswet (Zvw) en (b) de eigen bijdrage voor PTZ via de Wet langdurige zorg (Wlz).

Eigen bijdrage via Zorgverzekeringswet (Zvw)

Wijkverpleging valt vanaf 2015 onder de Zorgverzekeringswet (Zvw): deze zorg wordt volledig vergoed vanuit de basisverzekering. Voor wijkverpleging is geen wettelijke eigen bijdrage en geen eigen risico verschuldigd.

Voor patiënten die geen Wlz-indicatie hebben, maar wel in een hospice of ‘bijna-thuis-huis’ verblijven, gelden andere regels. Dit verblijf (zonder Wlz-indicatie) valt vanaf 2015 onder de Zorgverzekeringswet (Zvw)*. Voor deze zorg moeten patiënten doorgaans wél een eigen bijdrage betalen. Een hospice of ‘bijna-thuis-huis’ mag zelf de hoogte van de eigen bijdrage bepalen; dit ligt meestal rond de 30 euro per dag. Voor verblijf in een hospice of ‘bijna-thuis-huis’ is geen eigen risico verschuldigd.

Sommige aanvullende zorgverzekeringspakketten vergoeden (een deel van) de eigen bijdrage. De hoogte van deze vergoeding is echter per zorgverzekeraar en zorgverzekeringspakket verschillend. De verschillen tussen deze vergoedingen kunnen oplopen tot enkele honderden euro’s per maand. Door de zorgverzekeringen 2019 te vergelijken is het nu mogelijk om voor 2019 de vergoedingen voor de eigen bijdrage te vergelijken.

*Let op!
Patiënten die geen Wlz-indicatie hebben, maar wel in een verpleeghuis of WTZi hospice verblijven, hebben te maken met de eigen bijdrage via de Wet langdurige zorg (Wlz) (en dus niet via de Zorgverzekeringswet). De zorg wordt in dit geval namelijk geregeld via de zogenaamde subsidieregeling voor eerstelijnsverblijf. Deze regeling valt onder de Wet langdurige zorg (Wlz).

Eigen bijdrage via Wet langdurige zorg (Wlz)

Voor palliatieve zorg via de Wet langdurige zorg (Wlz) geldt doorgaans een verplichte eigen bijdrage. De patiënt dient een deel van de kosten dus zelf te betalen.

In het algemeen zijn er 2 tariefsoorten voor de eigen bijdrage voor de Wlz: een lage en een hoge eigen bijdrage. De eerste 6 maanden betaalt u (meestal) de lage eigen bijdrage, deze ligt in 2016 tussen de € 159,80 en € 838,60 per maand. Na deze 6 maanden hangt het van uw persoonlijke omstandigheden af of u een lage of hoge eigen bijdrage gaat betalen. Dit is onder andere afhankelijk van uw inkomen, vermogen, leeftijd en gezinssamenstelling. De hoge eigen bijdrage bedraagt in 2016 maximaal € 2.301,40 per maand.

Ontwikkeling lage en hoge eigen bijdrage

*Het peiljaar voor de eigen bijdrage ligt twee jaar eerder dan het jaar waarvoor de eigen bijdrage wordt berekend. Voorbeeld: de eigen bijdrage voor 2016 wordt berekend op basis van uw financiële situatie in 2014.

Voor de eigen bijdrage voor palliatieve terminale zorg via de Wet langdurige zorg (Wlz) kan doorgaans geen vergoeding worden ontvangen. Een aanvullende zorgverzekering dekt namelijk alleen de eigen bijdrage voor palliatieve terminale zorg die via de Zorgverzekeringswet (Zvw) wordt geregeld.

Op welke locatie wordt de PTZ verzorgd?

Palliatieve terminale zorg wordt in zorginstellingen, thuis en in de zogenaamde ‘bijna thuis-situaties’ verzorgd. Doorgaans mogen de patiënt en de nabestaanden zelf bepalen op welke plek de zorg wordt ontvangen.

Wanneer de PTZ aan huis wordt verzorgd, zijn er wel een aantal voorwaarden. Zo dient de behandelende arts de medische verantwoordelijkheid voor de zorg aan huis op zich te nemen, en dienen mantelzorgers en vrijwilligers in staat te zijn toezicht te houden wanneer er geen professionele hulp aanwezig is.

Hervormingen PTZ

Hoewel de zorg hetzelfde is gebleven, zijn er in 2015 een aantal veranderingen ingevoerd met betrekking tot de organisatie en vergoeding van palliatieve terminale zorg. Welke instantie verantwoordelijk is voor het verzorgen van PTZ hangt af van de situatie van de patiënt. Hierbij zijn twee zaken van belang:

• Waar woonde de patiënt toen hij of zij de PTZ-indicatie kreeg?
• Waar krijgt de patiënt de zorg nu?

In de twee onderstaande tabellen worden alle mogelijke situaties omschreven. Per situatie kunt u terugvinden uit welk ‘potje’ palliatieve terminale zorg wordt vergoed.

Voorbeeld: Bij patiënten die de PTZ-indicatie in een ’thuissituatie’ hebben gekregen, en in 2015 PTZ aan huis (wijkverpleging) ontvangen, wordt de palliatieve terminale zorg vergoed via de zorgverzekering (Zorgverzekeringswet).

De patiënt heeft de PTZ-indicatie in een ‘thuissituatie’ gekregen

*Definities van de afkortingen vindt u in de begrippenlijst palliatieve terminale zorg.

De patiënt heeft de PTZ-indicatie in een verpleeghuis of verzorgingshuis gekregen:

*Definities van de afkortingen vindt u in de begrippenlijst palliatieve terminale zorg.

Drie leveringsvormen van PTZ

Als gevolg van de hervorming van de langdurige zorg, zijn er in 2015 drie ‘leveringsvormen’ voor PTZ opgesteld:

• PTZ vanuit de Zorgverzekeringswet (Wijkverpleging)
• PTZ vanuit de de Wet langdurige zorg (Wlz) in de vorm van een subsidieregeling voor eerstelijnsverblijf
• PTZ vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz)

Let op!

Palliatieve zorg kan ook in het ziekenhuis worden geleverd. De financiering van deze zorg is niet veranderd door de hervorming van de langdurige zorg en maakt nog altijd onderdeel uit van de ziekenhuisbekostiging (DOT-bekostiging).

1. PTZ vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw)

Deze leveringsvorm is bedoeld voor patiënten die (a) geen Wlz indicatie hebben, en (b) die de zorg in de thuissituatie, of in een hospice (zonder WTZi toelating voor verblijf) willen ontvangen.

Wanneer de behandelende arts heeft vastgesteld dat de geschatte levensverwachting van de patiënt minder dan drie maanden is, zal de wijkverpleegkundige vervolgens de omvang van de PTZ indiceren en beschrijven in een zorgplan. De geldigheidsduur van deze indicatie is afhankelijk van de afspraken die de zorgverzekeraar met de zorgaanbieder heeft gemaakt.

Palliatieve terminale zorg via de Zorgverzekeringswet (Zvw) kan via het persoonsgebonden budget (Pgb) of zorg in natura (ZIN) worden ontvangen.

Let op!
Voorheen werd bij de PTZ ook individuele begeleiding geïndiceerd. Vanaf 2015 kan dit gedeclareerd worden onder de prestaties ‘persoonlijke verzorging en verpleging’. De zorgverzekeraar heeft hier aparte contractafspraken over gemaakt met de zorgaanbieder.

2. PTZ vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) – Subsidieregeling voor eerstelijnsverblijf

Deze leveringsvorm is bedoeld voor patienten die (a) geen Wlz-indicatie hebben en die (b) de zorg in een verblijfssetting (met WTZi toelating voor verblijf) willen ontvangen. Patienten nemen de zorg af bij de aanbieder met een WTZi toelating voor verblijf.

Wanneer de behandelende arts heeft vastgesteld dat de geschatte levensverwachting van de patiënt minder dan drie maanden is, zal het Centrum Indicatiestelling voor Zorg (CIZ) vervolgens een indicatie voor PTZ stellen. De indicatie PTZ vanuit de subsidieregeling eerstelijnsverblijf is drie jaar geldig.

Binnen de subsidieregeling eerstelijnsverblijf is het doorgaans niet mogelijk om de PTZ via een persoonsgebonden budget (Pgb), volledig pakket thuis (vpt) of modulair pakket thuis (mpt) te ontvangen.

3. PTZ vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz)

Deze leveringsvorm is bedoeld voor patiënten die (a) al een Wlz-indicatie hebben (ZZP of ZP) en (b) deze willen verzilveren in een Wlz-instelling, of (c) deze niet willen verzilveren in een Wlz-instelling, maar thuis verblijven. De PTZ indicatie vanuit de Wlz is voor onbepaalde tijd geldig.

Patiënten die hun Wlz-indicatie wel willen verzilveren in een Wlz-instelling.

Deze patiënten zullen in de eindfase van hun leven de noodzakelijke zorg krijgen op basis van het eerder toegekende zorgprofiel. Palliatieve terminale zorg behoort tot de taken van een instelling.

Het zorgprofiel ‘Beschermd verblijf met intensieve PTZ’ kan worden geindiceerd als een patiënt met een Wlz indicatie lijdt aan ziekte of aandoening en zich in de terminale levensfase bevindt (dat wil zeggen, een geschatte levensverwachting van drie maanden heeft), en aan alle onderstaande criteria voldoet:

• Er is noodzaak tot zeer intensieve 24-uurszorg die in het reeds geindiceerde zorgprofiel van de patiënt niet mogelijk is.
• Er is noodzaak tot bestrijding van zware pijn en/of verwardheid, en/of benauwdheid, en/of onrust.
• Er is sprake van complexe zorg en inzet van verschillende disciplines, en noodzaak van continue nabijheid van zorg.

Patiënten die hun Wlz-indicatie niet willen verzilveren in een Wlz-instelling, maar thuis verblijven.

Het CIZ kan voor deze patiënten een zorgprofiel VV (Verzorging en Verpleging) Beschermd verblijf met intensieve PTZ indiceren, op basis van een verklaring van de behandelende arts. Hiervoor hoeft niet te worden voldaan aan de aanvullende criteria, beschreven in de Beleidsregels indicatiestelling Wlz 2015, paragraaf 2.5 van de bijlage Algemeen.

Indien de patiënt de zorg thuis wenst te ontvangen, kunnen zorgkantoren op gelijke wijze als zij dit onder de AWBZ deden, extra kosten bovenop het ZZP VV 10 toekennen. Dit geldt voor het modulair pakket thuis (mpt) en het persoonsgebonden budget (Pgb), of een combinatie hiervan. Dit geldt echter niet voor patiënten die gebruikmaken van het volledig pakket thuis (vpt).

Herindicatie

Wanneer de patiënt zodanig opknapt dat er geen sprake meer is van een terminale levensfase, vindt in overleg met de behandelende arts, een herindicatie plaats. Dit geldt voor alle leveringsvormen van palliatieve terminale zorg. Na afgave van de nieuwe indicatie, wordt het zorgaanbod op de nieuwe zorgvraag afgestemd.

Bergippenlijst PTZ

• AWBZ = Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
• CAK = Centraal Administratie Kantoor
• CIZ = Centrum indicatiestelling zorg
• Mpt = Modulair pakket thuis
• Pgb = Persoonsgebonden budget
• PTZ = Palliatieve terminale zorg
• Vpt = Volledig pakket thuis
• Wlz = Wet langdurige zorg
• Wmo = Wet maatschappelijke ondersteuning
• WTZi = Wet Toelating Zorginstellingen
• Zvw = Zorgverzekeringswet
• ZZP = Zorgzwaartepakket
• ZZP VV 10 = Zorgzwaartepakket Verpleging en Verzorging 10